artykuł hasłowy: przed, przede

Jednostki:
(1) I.1. I. z instr. rzeczownika lub zaimka 1. wskazuje osobę lub przedmiot dalszy niż inny przedmiot lub miejsce dziania się, przedmiot swoją stroną ważniejszą (twarzą, frontem itp.) zwrócony ku innemu 'ante':
(2) ~
(3) ~
(4) ~
(5) ~ (przy czasownikach ruchu) 'z przodu, poprzedzając, ante, prae':
(6) 2.a. 2. określa czas: a. wskazuje moment czasowy, zdarzenie, względem którego coś się dzieje wcześniej 'ante':
(7) b. wskazuje miarę czasu, o którą coś się dzieje wcześniej:
(8) ~ 'być, stać się wcześniej od kogoś, prius quam aliquis esse, fieri':
(9) ~ 'przed terminem, przedwcześnie, ante diem constitutam, ante tempus, mature':
(10) ~ 'być niepełnoletnim, impuberem esse':
(11) 3. wskazuje na osobę lub instytucję związaną z czynnością, towarzyszącą tej czynności jako słuchacz, świadek itp. 'w obecności, aliquo praesente, inspectatnte':
(12) ~
(13) ~
(14) ~ 'u kogoś, w czyichś oczach, w opinii, apud aliquem, alicuius sententia':
(15) ~ 'wobec, względem kogoś, w stosunku do kogoś, in, erga aliquem':
(16) 4. wskazuje przyczynę 'wskutek, z powodu, ze względu, propter':
(17) 5. wskazuje przedmiot obawy, źródło zagrożenia 'a, ante':
(18) 6. wskazuje osobę, której się uniemożliwia dostęp do czegoś a. znajomość czegoś:
(19) 7. wskazuje to, z czym coś porównujemy 'niż, niżeli, quam':
(20) ~
(21) ~
(22) 8. wskazuje formę, postać, jaką ktoś przybiera, w jakiej występuje 'pod, sub':
(23) 9. oznacza rzecz przyporządkowaną pod względem ważności:
(24) II.1. II. z acc. rzeczownika lub zaimka 1. wskazuje osobę lub przedmiot, w pobliżu którego od jego ważniejszej strony coś się umieszcza, kieruje:
(25) ~
(26) ~ 'przed siebie, przed sobą, naprzód, ante se, prae se, prorsus':
(27) ~~ 'zachowywać ważność na przyszłość, in posterum valere':
(28) ~ 'wyznaczyć termin późniejszy, diem proferre, prorogare':
(29) ~ 'otrzymać termin późniejszy, diem prolatam obtinere':
(30) 2. wskazuje czas późniejszy: przyć przed kogoś 'uprzedzić kogoś, praevenire, antevenire aliquem':
(31) 3. wskazuje osobę związaną z czynnością, towarzyszącą tej czynności jako słuchacz, świadek itp. 'wobec, coram':
(32) 4. wskazuje przyczynę 'z powodu, propter':
(33) 5. wskazuje cel, przeznaczenie 'ku, dla, alicui rei, alicuius rei causa':
(34) 6. oznacza rzecz podporządkowaną pod względem ważności 'pierwej niż, priusquam':

Szczegóły:

Typ	Jednostka pochodzi ze Słownika staropolskiego
Rodzaj	synsemantyczna
Numer	(31) 3.
Funkcja	wskazuje osobę związaną z czynnością, towarzyszącą tej czynności jako słuchacz, świadek itp. 'wobec, coram':
Gramatyka	przyimek
Przykład w transliteracji	Thv my szya nye vszpravyethlyvyl, gdzye szyą przeth vaszą myloszcz oblygoval, ysz my myal zaplaczycz XV ex.
Przykład w transkrypcji	Tu mi się nie usprawiedliwił, gdzie się przed waszą miłość obligował, iż mi miał zapłacić XV ex.
Lokalizacja	SlArch I přil 23.