artykuł hasłowy: 1. sąd

Jednostki:
(1) 1. 'instytucja wymiaru sprawiedliwości, osoba lub zespół powołany do wymiaru sprawiedliwości, qui ius dicit, iudex, iudicium':
(2) ~
(3) ~ 'instytucja wymiaru sprawiedliwości w grodach królewskich pozostająca pod kierunkiem burgrabiego, iudicium, cui in regis oppidis burggravius praeerat':
(4) ~ 'instytucja wymiaru sprawiedliwości powoływana przez Kościół i orzekająca według prawa kanonicznego, iudicium ecclesiasticum, quod iure canonico utebatur':
(5) ~ 'najwyższa instancja sądowa, działająca pod przewodnictwem króla lub w jego imieniu i z jego upoważnienia, iudicium supremum, cui rex ipse praeerat vel suo nomine iuris dicendi auctoritatem fecit':
(6) ~ 'sąd orzekający według prawa polskiego, iudicium, quod in iure dicendo Polonorum legibus utebatur':
(7) ~ 'sąd aktualnie urzędujący, iudicium, quod nunc potestatem suam exercet':
(8) ~ 'sąd zbierający się zwykle trzy razy do roku z udziałem pana feudalnego lub jego przedstawiciela, iudicium, quod ter in anno haberi solebat, cui dominus feodalis vel eius vicarius intererat':
(9) ~ 'instytucja wymiaru sprawiedliwości funkcjonująca pod przewodnictwem wojewody, rozpatrująca sprawy szlachty (na Mazowszu), iudicium, quod in Masovia nobilitati ius dicebat, cui iudicio palatinus praeerat':
(10) ~ 'sąd wyższej instancji, iudicium superius':
(11) 2. 'władza sądowa, jurysdykcja, iuris dicendi potestas, iudicium, iurisdictio':
(12) ~ 'sprawować władzę sądową, iuris dicendi potestatem exercere, iudicium facere, ius agere':
(13) ~ 'okręg sądowy, regio sub ius alicuius et iurisdictionem subiuncta':
(14) ~ (w stosunkach biblijnych, in Scriptura Sacra) 'władza sądowa sprawowana przez zgromadzenie lub przy udziale zgromadzenia, iuris dicendi potestas, quam consilium exercet':
(15) 3. 'rozprawa sądowa, roki sądowe, postępowanie sądowe, sessio iudicii, iudicium':
(16) ~ 'roki sądowe prawidłowo otwarte według prawa niemieckiego w Polsce, sessio iudicii, quae secundum ius Teutonicum rite haberi coepit':
(17) ~
(18) ~
(19) ~ 'posiedzenie sądu zwoływane w trybie nagłym celem szybkiego wymiaru sprawiedliwości, sessio iudicii repentina, quae habetur, ut ius quam primum dicatur':
(20) ~ 'sąd odbywający zwykle swoje posiedzenia w określonych terminach i miejscach (przeważnie w prawie niemieckim), iudicium (saepissime iuris Teutonici), quod certis quibusdam diebus et locis habebatur':
(21) ~ 'sąd powołany, legalnie rozpoczęty, iudicium, quod lege habere coepit':
(22) ~ 'otwierać (otworzyć) posiedzenie sądu, tj. roki sądowe według prawa niemieckiego w Polsce, iudicii iuris Teutonici apud Polonos habendi initium facere':
(23) ~ 'dowieść w drodze postępowania sądowego, in iudicio probare, obtinere':
(24) ~ 'rozpocząć rozprawę, posiedzenie sądu, initium iudicii facere':
(25) ~ 'odbywać roki sądowe, prowadzić rozprawę sądową, iudicium exercere, agere':
(26) ~ 'uczestniczyć w rozprawie w charakterze członka zespołu orzekającego, unum ex iudicibus esse, iudicio interesse':
(27) ~~ 'spór sądowy, controversia iudiciaria':
(28) ~~ o sądzie ostatecznym, też o sądzie boskim nad zmarłym, de iudicio novissimo, etiam de dei iudicio, quod de mortuo facit':
(29) 4. 'miejsce sprawowania władzy instytucji wymiaru sprawiedliwości, miejsce odbywania rozpraw sądowych, locus, ubi ius dicitur, iudicium':
(30) ~
(31) 5. 'wyrok, orzeczenie sądu, orzekanie w sporze sądowym, też wydawanie wyroku, skazywanie, sententia iudicum, etiam controversiam diiudicandi, condemnandi actus':
(32) ~ 'wyrok sądu gajonego, sententia iudicii banniti, quod dicitur':
(33) ~ (w stosunkach biblijnych, in Scriptura Sacra) 'wyrok ogłoszony publicznie, wyrok utrwalony na piśmie, sententia iudicum publice pronuntiata, sententia iudicum conscripta':
(34) ~ 'wyda(wa)ć wyrok, osądzać, skazywać, sententiam ferre, iudicare, condemnare':
(35) ~~ o wyrokach i prawach boskich, de dei iudiciis et legibus:
(36) ~
(37) 6. 'mniemanie, poglądy, opiniones, sententiae':
(38) 7. 'przysięga, ius iurandum':

Szczegóły:

Typ	Jednostka pochodzi ze Słownika staropolskiego
Rodzaj	nieciągła autosemantyczna
Numer	(10) ~
Jednostka nieciągła	wyszy sąd
Definicja	'sąd wyższej instancji, iudicium superius':
Semantyka	2.4.1.5.1. SĄDOWNICTWO
Przykład w transliteracji	A gdysz szam nye moze bycz k themv, tho poleczyl przed szandem szwemv opyekaldnykowy, aby tho dal... wywolacz y opowyedacz przed wyszym wylozonym gayonym szandem (OrtMac 83: przed wyszym wylozonem szadem)
Przykład w transkrypcji	A gdyż sam nie może być k temu, to polecił przed sądem swemu opiekaldnikowi, aby to dał... wywołać i opowiedać przed wyszym wyłożonym gajonym sądem (OrtMac 83: przed wyszym wyłożonem sądem)
Lokalizacja	OrtOssol 63, 4.