artykuł hasłowy: w, we

Jednostki:
(1) I.1.a. I. Łącząc się z acc. rzeczownika lub zaimka: 1. wyraża stosunki przestrzenne, wskazując kierunek (ruch) do obiektu (po czasownikach ruchu): a. z wnikaniem w jego obręb, wnętrze itp. 'w, do, in':
(2) ~ (obiektem docelowym naczynia, przedmioty, części ubrania itp.):
(3) ~ (obiektem docelowym utwór pisany):
(4) ~ (obiektem docelowym człowiek i wewnętrzne części ciała):
(5) ~
(6) ~ użycia przenośne:
(7) ~ (obiektem docelowym zbiorowości istot żywych) 'wśród, między, inter, in':
(8) b. ze stycznością z nim:
(9) ~ (obiektem docelowym zewnętrzne części ciała):
(10) ~ (obiektem docelowym przedmioty):
(11) c. bez wnikania i bez styczności z nim 'ku, na, do, w stronę, ad adversum':
(12) 2.a. 2. wyraża stosunki czasowe, wskazując: a. chwilę, moment czasu a. krótki odcinek czasu, w którym się coś dzieje:
(13) ~ (o porze doby):
(14) ~ (o konkretnym dniu tygodnia):
(15) b. dłuższe odcinki czasu:
(16) ~
(17) ~ 'po upływie, tempore lapso':
(18) 3. wskazuje przyczynę, powód, wzgląd: w imię kogoś 'ze względu na kogoś, z pomocą kogoś, powołując się na kogoś, nomine vel in nomine, vel auxilio, vel gratia alicuius':
(19) 4. wskazuje cel, przeznaczenie:
(20) ~ 'jako coś, kogoś, w charakterze, tytułem, ut aliquid, aliquem, specie, titulo alicuius rei':
(21) 5. wskazuje sposób:
(22) ~ 'razem, wspólnie, in unum':
(23) ~ 'jednakowo, aeque, pariter, simul':
(24) 6. wskazuje środek wykonywania czynności:
(25) 7.a. 7. wskazuje miarę: a. przestrzenną:
(26) ~
(27) ~b. ilościową:
(28) 8. wskazuje liczbę współdziałających 'z, cum':
(29) 9. wskazuje inny, odmienny od dotychczasowego stan a. postać obiektu (często po czasownikach oznaczających działanie wywołujące zmianę, np. obrocić, przemienić itp.):
(30) ~
(31) ~
(32) ~~
(33) 10. wskazuje adresata, kogoś, do kogo skierowana jest czyjaś wypowiedź lub działanie:
(34) ~
(35) 11. wskazuje stanowisko, urząd, na który się kogoś powołuje:
(36) 12. wskazuje zbiorowość, do której ktoś wchodzi:
(37) 13. wskazuje działanie, w którym ktoś uczestniczy:
(38) 14. stanowi składnik konstrukcji predykatywnej, równoważnej wyrażeniom 'być, uczynić czymś, jakimś, dać itd. jako coś' (po czasownikach być, dać, opuścić, pojć, położyć, przygodzić, przywieść, uczynić, ustawić, wnić, wybrać, wziąć):
(39) 15. wskazuje ubranie, okrycie, zbroję (po czasownikach obinąć, objąć, oblec, obłoczyć, obwinąć, ogarnąć, opasać, powić, ubirać, ubrać, uwić):
(40) ~
(41) ~ przenośnie:
(42) 16.a. 16. wskazuje przedmiot różnych uczuć: a. nadziei, wiary, zaufania (po czasownikach dbać, mieć nadzieję, nadpwać, pwać, ufać, uwierzyć, wierzyć):
(43) ~b. miłości, upodobania, przyjemności:
(44) 17. wskazuje przedmiot spostrzegania, uwagi, zainteresowania:
(45) 18. wskazuje kogoś a. coś, przeciw komu, czemu skierowane jest czyjeś nieprzyjazne działanie 'przeciw, adversum, in, contra':
(46) 19. wskazuje coś (a. kogoś) stające się własnością itd. (zazwyczaj po czasownikach oznaczających wejście w posiadanie):
(47) ~
(48) 20. wskazuje przedmiot posiadania (po przymiotnikach oznaczających stan posiadania):
(49) 21. wskazuje coś (zwykle majątek), do czego się dołącza, wprowadza inną wartość, zwłaszcza pieniądze (po czasownikach włożyć, wnieść itp.):
(50) ~
(51) 22.a. 22. wyraża stosunki podległości, podporządkowania: a. o władzy, zwierzchnictwie:
(52) ~b. o opiece, straży, nadzorze:
(53) ~
(54) ~c. o środkach pozbawienia wolności:
(55) 23.a. 23. w sytuacjach prawnosądowych wskazuje: a. instytucję, urząd, jurysdykcję itp., pod które się ktoś a. coś dostaje:
(56) ~b. kogoś włączonego w jakąś czynność prawną:
(57) ~
(58) ~ wierzyciela korzystającego z poręki:
(59) ~c. sumę poręczoną, wysokość zobowiązania materialnego:
(60) ~ wartość zastawu:
(61) ~d. rodzaj zabezpieczenia pretensji:
(62) ~
(63) ~e. wysokość nałożonej kary, wartość poniesionej szkody:
(64) ~
(65) ~f. spór, postępowanie sądowe:
(66) 24.a. 24. osobliwości co do pozycji i grafiki: a. przyimek powtórzony po wyrazie określanym, a przed przydawką:
(67) ~b. przyimek powtórzony po przydawce, a przed wyrazem określanym:
(68) ~c. przyimek między negacją a zaprzeczanym wyrazem:
(69) ~d. przyimek między przysłówkiem a odpowiednim przymiotnikiem:
(70) ~e. przyimek między przydawką a określanym wyrazem:
(71) ~f. osobliwości graficzne:
(72) ~
(73) II.1. II. Łącząc się z loc. rzeczownika lub zaimka: 1. wyraża stosunki przestrzenne, wskazując miejsce (jego powierzchnię lub wnętrze), w którego obrębie, granicach coś jest a. coś się dzieje:
(74) ~ (miejscem naczynie, przedmiot, itp.):
(75) ~ (miejscem utwór pisany lub mówiony):
(76) ~ (miejscem zewnętrzna część ciała):
(77) ~ (miejscem człowiek a. zwierzę, jego wnętrze i wewnętrzne części ciała):
(78) ~ (miejscem zbiorowość istot żywych) 'wśród, między, apud, inter, in (aliquibus)':
(79) 2. wskazuje to, do czego coś przynależy 'u, in':
(80) ~~
(81) ~~
(82) 3.a. 3. wyraża stosunki czasowe: a. w połączeniu z rzeczownikiem nazywającym zdarzenie lub stan, w którym się coś dzieje a. trwa 'podczas, w czasie, dum, tempore (sc. quo aliquid fit)':
(83) b. w połączeniu z rzeczownikiem nazywającym moment lub odcinek czasu, w którym się coś dzieje a. trwa:
(84) ~ (o porze doby):
(85) c. w połączeniu z rzeczownikiem nazywającym okres czasu, w ciągu którego się coś dzieje a. trwa 'przez, w ciągu, w przeciągu, tempore quodam, per tempus quoddam':
(86) 4. wskazuje przyczynę 'z powodu, ze względu, wskutek, dzięki, propter, ob, aliqua re':
(87) ~
(88) ~ 'z pomocą kogoś, ze względu na kogoś, aliquo iuvante, alicuius ratione habita':
(89) 5. wskazuje kogoś (coś) będącego źródłem, początkiem czegoś:
(90) ~ (o źródle korzyści, pożytku):
(91) ~
(92) 6. wskazuje cel, przeznaczenie:
(93) ~ 'jako coś, w charakterze czegoś, tytułem, ut aliquid, specie, titulo alicuius rei':
(94) 7. wskazuje sposób:
(95) ~
(96) 8. określa wzór, zasady, podstawy postępowania 'zgodnie z czymś, stosownie do czegoś, secundum, ex, pro, convenienter':
(97) 9. wskazuje formę, postać, jaką ktoś a. coś przybiera, w jakiej występuje:
(98) ~
(99) ~ (o kształcie czegoś):
(100) ~
(101) 10. wyraża dystrybutywność:
(102) 11. (najczęściej w dosłownym przekładzie z łaciny) wskazuje narzędzie, środek itp., przy którego użyciu dokonuje się akcja (zazwyczaj wyrażeniu lokatywnemu w czymś odpowiada dzisiejszy instr. czymś):
(103) 12. wskazuje miarę, ilość, stopień:
(104) ~ 'bardzo mocno, bardzo szczerze, ex animo, sincere':
(105) 13.a. 13. wskazuje liczbę: a. współwykonawców czynności 'razem z, una cum':
(106) ~b. jednostek pieniężnych należnych za nabycie, oddanie, zabranie, zastawienie mienia 'za, pro':
(107) ~
(108) ~~ (cena nieoznaczona kwotą pieniężną):
(109) 14. wskazuje stan, w którym ktoś a. coś przebywa, trwa (po czasownikach być, chodzić, leżeć, ostać, przebywać, stać, trwać itp.):
(110) ~
(111) ~ (o sytuacjach prawnych):
(112) ~~ związki loc. rzeczowników stanowych a. czynnościowych z czasownikami (i)mieć, dzierżeć, zamienne na czasowniki: mieć, (dzierżeć) w(e) czci, w dostojeństwie, w uczliwości 'czcić, szanować, colere, in honore habere':
(113) ~ 'nienawidzić, odisse':
(114) ~ 'czuć wstręt, taedio affici':
(115) ~ 'myśleć, pamiętać, cogitare, memoria tenere':
(116) ~ 'być przyzwyczajonym, przywyknąć, stale postępować w pewien sposób, assuetum esse, assuescere, certa quadam ratione semper se gerere':
(117) 15. wskazuje okoliczności (czynność lub stan) towarzyszące akcji, związane z nią:
(118) ~
(119) ~ (o okolicznościach prawnych):
(120) 16. wskazuje obecność osoby towarzyszącej czynności jako słuchacz, świadek itp.:
(121) ~ 'przed kimś, in conspectu alicuius':
(122) 17. wskazuje podstawę rozpoznania, stwierdzenia czegoś (po czasownikach poznać, wzwiedzieć, zeznać):
(123) 18. (w przekładach z łaciny) wskazuje adresata, kogoś, do kogo skierowana jest czyjaś wypowiedź lub działanie:
(124) ~
(125) 19. wskazuje osobę, przedmiot, zdarzenie, służące za symbol, za manifestację jakiegoś działania 'za pośrednictwem, per aliquem, aliquo intercedente':
(126) 20.a. 20. wskazuje zbiór, zbiorowość, do której ktoś a. coś należy, w której skład wchodzi: a. o zbiorowościach ludzkich:
(127) ~b. o przedmiotach:
(128) 21. wskazuje działanie, w którym ktoś uczestniczy:
(129) 22. stanowi składnik konstrukcji predykatywnej, równoważonej wyrażeniu 'być jakimś, stać się jakimś':
(130) 23. (w przekładach z łaciny) wskazuje wykonawcę czynności (przy stronie biernej i zwrotnej) 'przez, ab (aliquo)':
(131) 24.a. uściśla treść, podaje bliższy zakres nadrzędnego wyrazu: a. czasownika:
(132) ~ 'wystarcza czegoś, aliquid non deest':
(133) ~ 'nie wystarcza czegoś, aliquid deest':
(134) ~b. przymiotnika:
(135) ~c. rzeczownika:
(136) ~~ 'pod względem, co do, quod attinet ad':
(137) ~
(138) ~
(139) 25. wskazuje ubranie, okrycie, zbroję, w których ktoś występuje, działa:
(140) 26.a. 26. wskazuje przedmiot różnych uczuć: a. miłości, upodobania, przyjemności (przeważnie w przekładach z łaciny):
(141) ~b. nadziei, wiary, zaufania:
(142) ~c. zwątpienia:
(143) ~d. tęsknoty:
(144) ~e litości:
(145) ~f. podziwu:
(146) ~g. drwiny:
(147) ~h. sprzeciwu, buntu:
(148) 27. (w przekładach z łaciny) wskazuje przedmiot myślenia, rozważania, uwagi:
(149) 28. wskazuje przedmiot nauki, wiedzy, umiejętności:
(150) ~
(151) 29.a. 29. po czasownikach oznaczających posiadanie, użytkowanie, nabywanie, odzyskanie itp. wskazuje: a. majątek, część spadkową itp. stanowiące czyjąś własność, przypadające komuś:
(152) ~b.
(153) 30.a. 30. wyraża stosunki podległości, podporządkowania: a. o władzy, zwierzchnictwie:
(154) ~ 'zależeć od czegoś, ex aliqua re pendere':
(155) ~b. o opiece, straży, nadzorze:
(156) ~c. o środkach pozbawienia wolności:
(157) ~d. o kimś poddanym czyjejś władzy:
(158) ~
(159) 31.a. 31. w sytuacjach prawnosądowych wskazuje: a. instytucję, prawo, urząd itp., w którym przebiega czynność prawna:
(160) ~
(161) ~b. przedmiot (treść) obwinienia, sporu, skargi, zarzutu, pełnomocnictwa itp.:
(162) ~ o czynie zaskarżalnym, który stwierdzono:
(163) ~
(164) ~c. karę, jej rodzaj:
(165) ~d. przedmiot przymusowego zastawu:
(166) ~e. rodzaj zaskarżonej szkody, straty, utrudnienia:
(167) ~
(168) ~
(169) ~
(170) ~f. samą czynność prawną:
(171) ~g. ukaranego:
(172) ~
(173) ~h. przedmiot grzechu, przekroczenia przepisów:
(174) 32.a. 32. osobliwości co do pozycji i grafiki: a. przyimek powtórzony po wyrazie określanym, a przed przydawką:
(175) ~
(176) ~b. przyimek powtórzony po przydawce, a przed wyrazem określanym:
(177) ~ przyimek powtórzny w liczebniku złożonym przed jego drugim członem:
(178) ~c. przyimek między negacją a zaprzeczanym wyrazem:
(179) ~d. przyimek między przysłówkiem a odpowiednim przymiotnikiem, między dwoma przymiotnikami:
(180) ~
(181) ~e. osobliwości graficzne:
(182) ~

Szczegóły:

Typ	Jednostka pochodzi ze Słownika staropolskiego
Rodzaj	synsemantyczna
Numer	(44) 17.
Funkcja	wskazuje przedmiot spostrzegania, uwagi, zainteresowania:
Gramatyka	przyimek
Przykład w transliteracji	Naclon sercze moge we *swadeczwa twoya a ne w lakomstwo (inclina... in testimonia tua et non in avaritiam)
Przykład w transkrypcji	Nakłoń sierce moje we świadecz<st>wa twoja, a nie w łakomstwo (inclina... in testimonia tua et non in avaritiam)
Lokalizacja	Fl 118, 36, sim. Puł, MW 23b.