artykuł hasłowy:  wolny

Jednostki:
(1) 1. 'swobodny, niezależny, nieograniczony, liber, qui suae potestatis, sui arbitrii est':
(2) ~ 'sąd wyższy prawa niemieckiego, któremu podlegali sołtysi i wójtowie, iudicium iuris Theutonici, a quo sculteti et advocati iudicabuntur':
(3) ~ 'zarządzenie, postanowienie, uchwała władz miejskich, sententia iuris urbani':
(4) ~ 'wybrane gałęzie nauki tworzące podstawowe wykształcenie w wiekach średnich, tzw. sztuki wyzwolone, tzn. gramatyka, dialektyka, retoryka, muzyka, arytmetyka, geometria i astronomia, artes liberales, quae in trivio et quadrivio tradebantur':
(5) ~ (o zwierzętach, de animalibus) 'żyjący na swobodzie, secundum naturam vivens':
(6) ~ (o ludziach, de hominibus) 'niezwiązany ślubem małżeńskim, niepoślubiony, non nuptus, non desponsatus':
(7) ~ 'tytuł feudalny (niem. Freiherr), titulus feodalis':
(8) 2. 'taki, z którego ktoś może swobodnie korzystać, liber, non impeditus':
(9) ~ 'wszystkim dostępny, publiczny, cuius usus omnibus liber est, publicus': [wolne targi]
(10) 3. 'posiadający wolność osobistą, liber, qui sui iuris est':
(11) ~ (o chłopach, de colonis) 'nieprzywiązany do ziemi, qui agro alicui colendo non est ascriptus':
(12) 4. 'taki, który może coś uczynić, mający uprawnienia do określonego działania, liber, qui ius atque facultatem alicuius rei faciendae habet':
(13) ~ 'zdolny do działań prawnych, do czynności procesowych, cui lege agere licet':
(14) 5. 'uwolniony od czegoś, nieobciążony czymś, liber, a muneribus praestandis vacuus, expeditus':
(15) ~
(16) 6. (o chłopach, de colonis) 'siedzący na tzw. wolniźnie, zwolniony na pewien czas ze świadczeń na rzecz właściciela dóbr, qui a muneribus domino solvendis ad tempus liberabatur':
(17) 7.a. 7. (o dobrach ziemskich, gruntach, de bonis terrestribus) a. 'nieograniczony prawami osób trzecich, a cuiusvis vindiciis vacuus':
(18) ~b. 'użytkowany przez chłopa, który na pewien czas zwolniony jest z wszelkich świadczeń na rzecz dworu, a colono, qui ad tempus a muneribus domino praestandis levabatur, cultus':
(19) ~c. 'dobra, majątek nadany na prawie lennym, praedium, quod feudum vocatur':
(20) 8. 'dobrowolny, nieprzymuszony, spontaneus, voluntarius':
(21) ~ wolna 'dobrowolne ofiary, dona sponte oblata':
(22) 9. 'samotny, opuszczony, odosobniony, solus, desertus':
(23) ~
(24) 10. 'nieopanowany, zdrożny, pollutus, improbus':
(25) 11. 'ani ciepły, ani zimny, letni, tepidus, nec calidus nec frigidus':
(26) 12. corruptum pro wonny:
Szczegóły:
TypJednostka pochodzi ze Słownika staropolskiego
Rodzajautosemantyczna
Numer(14) 5.
Definicja'uwolniony od czegoś, nieobciążony czymś, liber, a muneribus praestandis vacuus, expeditus':
Gramatykaprzymiotnik, zadiektywizowany imiesłów lub imiesłów
Semantyka
Przykład
w transliteracji		Gdyscze sluszyly grzechowy, volnyscze byly od sprawyedlywosczy liberi fuistis iusticie (Rom 6, 20) XV med.
Przykład
w transkrypcji		Gdyście służyli grzechowi, wolniście byli od sprawiedliwości liberi fuistis iusticie (Rom 6, 20) XV med.
LokalizacjaSKJ I 102.