artykuł hasłowy:  nad, nade

Jednostki:
(1) I.1.a. I. z instr. rzeczownika lub zaimka 1. określa miejsce (przedmiot) a. powyżej którego coś się znajduje albo dzieje:
(2) ~b. w pobliżu (zwykle też powyżej) którego coś się znajduje lub dzieje:
(3) 2. określa moment czasowy, przed którym bezpośrednio coś się dzieje:
(4) 3. wskazuje przyczynę, bodziec dziania się:
(5) 4. oznacza osobę (przedmiot) o mniejszym stopniu nasilenia jakiejś cechy 'niż, niżeli, od, quam':
(6) ~
(7) ~
(8) 5. oznacza zbiór, z którego się wyróżnia jeden element, o charakterze superlatywnym (typ krol nad krolmi 'najwyższy król, supremus rex'):
(9) 6. oznacza osobę a. przedmiot poddany czyjejś władzy, mocy, wpływom:
(10) ~
(11) 7. oznacza przedmiot, którego dotyczą czyjeś działania, uczucia, myśli: 'wobec, w stosunku do kogoś, erga, in aliquem':
(12) II.1. II. z acc. rzeczownika albo zaimka 1. określa miejsce powyżej którego coś się umieszcza, kieruje 'super aliqua re':
(13) 2.a. 2. oznacza osobę a. przedmiot podporządkowany jakościowo czy ilościowo 'bardziej niż, więcej niż, prae, praeter, magis quam' a. co do stopnia nasilenia jakiejś czynności czy stanu:
(14) ~ w połączeniu z zaimkiem wszy(s)tek, in(sz)y:
(15) ~b. co do stopnia nasilenia jakiejś cechy wyrażonej przymiotnikiem: przymiotnik w stopniu równym:
(16) ~
(17) ~ przymiotnik w comparat. a. superlat.:
(18) ~
(19) ~c. co do ilości 'ponad, insuper, ad hoc, amplius':
(20) ~ (o przekroczeniu dopuszczalnej granicy) 'wbrew, contra':
Szczegóły:
TypJednostka pochodzi ze Słownika staropolskiego
Rodzajsynsemantyczna
Numer(20) ~
Funkcja(o przekroczeniu dopuszczalnej granicy) 'wbrew, contra':
Gramatykaprzyimek
Przykład
w transliteracji		Vstawyamy, aby odtychmyast szadny ziemyanyn naszs z nyszadnym czvdzoszemcem na zaklad nye gygral... Paknyaly kto nad to vczini (quod si quispiam contra hoc statutum venerit temerarie) a na kostkach da na zaklad... pyenyadzy..., tedy any wynowaczecz any rąkoymya za to ma czso czyrpyecz
Przykład
w transkrypcji		Ustawiamy, aby odtychmiast żadny ziemianin nasz z niżadnym cudzoziemcem na zakład nie jigrał... Paknięli kto nad to uczyni (quod si quispiam contra hoc statutum venerit temerarie) a na kostkach da na zakład... pieniędzy..., tedy ani winowaciec, ani rękojmia za to ma czso cirpieć
LokalizacjaDział 37, sim. ib. 44.
Uwagi[W Bibliotece zabytków wyraz hasłowy odczytany jako nadto.]