artykuł hasłowy:  wstać

Jednostki:
(1) 1. 'przyjąć pozycję pionową, podnieść się z pozycji siedzącej a. leżącej, wstać na nogi, surgere, exsurgere':
(2) ~
(3) ~ przenośnie:
(4) ~ 'wstać celem opuszczenia sądu, ad iudicium relinquendum surgere':
(5) ~ 'wstać dla ogłoszenia wyroku, ad sententiam dicendam surgere':
(6) ~ 'wstać w sądzie przy dokonywaniu niektórych czynności procesowych, ad aliquid iure agendum surgere':
(7) ~ 'wstać na znak czci, życzliwości, in alicuius venerationem consurgere, aliquem exsurgendo venerari':
(8) 2. (przeważnie w dosłownych przekładach z Biblii, in Scripturae S. verbis ad litteram translatis) 'szybko ruszyć się do działania wskazanego zwykle innym czasownikiem, ad aliquid faciendum celeriter surgere':
(9) ~
(10) 3. (w dosłownych przekładach z Biblii, in Scripturae S. verbis ad litteram translatis) 'pojawić się, apparere, parere':
(11) ~
(12) 4. 'podnieść się z posłania, zbudzić się ze snu, e lecto surgere, somno excitari':
(13) ~ przenośnie:
(14) 5. 'wrócić do zdrowia, wyzdrowieć, convalescere, recreari a morbo':
(15) ~ przenośnie: (z grzechu) wstać 'zerwać z grzesznym trybem życia, cessare a peccando':
(16) 6.a. 6. 'wrócić do życia, ożyć, zmartwychwstać, resurgere a mortuis': a. do życia ziemskiego, ad vitam terrenam:
(17) ~
(18) b. do życia wiecznego, ad vitam aeternam:
(19) ~
(20) 7. 'przyjąć wrogą postawę, wystąpić przeciw komuś, porwać się na kogoś, contra aliquem consurgere, insurgere, exsilire':
(21) ~
(22) 8. (o kmieciu, de cmethone) 'opuścić gospodarstwo, odejść z roli, agrum deserere':
(23) ~
Szczegóły:
TypJednostka pochodzi ze Słownika staropolskiego
Rodzajautosemantyczna
Numer(6) ~
Definicja'wstać w sądzie przy dokonywaniu niektórych czynności procesowych, ad aliquid iure agendum surgere':
Gramatykaczasownik lub forma czasownikowa
Semantyka
Przykład
w transliteracji		Ktho gy chcze layacz ortel, ten ma stoyacz tako rzecz: ... Proszą tego przyszasznyka wstacz (petat scabinum surgere), czo ten ortel *wyrzegl, kthoremv ya layą. Tedy woyth mą themv przyszasznykowy kazacz wstacz (surgere)
Przykład
w transkrypcji		Kto ji chce łajać, ortel, ten ma stojąc tako rzec: ... Proszę tego przysiężnika wstać (petat scabinum surgere), co ten ortel wyrzekł, ktoremu ja łaję. Tedy wojt ma temu przysiężnikowi kazać wstać (surgere)
LokalizacjaOrtOssol 54, 1, sim. ib. 32, 3, OrtMac 32. 67.