| który, chtóry, ftóry, tkóry |
| 'teraz, obecnie, w czasie, który jest, który niedawno minął lub który wkrótce nadejdzie, nunc, hoc tempore': |
| 'taki który został wprowadzony w miejsce poprzedniego, który zajął miejsce poprzedniego, inny niż poprzedni, niekiedy też taki który wrócił, znów nastał, ponowny, novus, recens, novellus': |
| (O który list) zaskodni (Piotr na Jana żałował) 1447 |
| 'ten który nie ulega pysze, który się nie wynosi ponad innych, non superbus, humilis, demissus': |
| 'przedawniony, miniony, taki, który stracił prawną skuteczność, qui iam non valet, non est legitimus, ratus': o terminie sądowym 'taki, na którym powód nie stanął, a dalsze postępowanie sądowe mogło toczyć się na podstawie nowego pozwania, także taki, na który powód może ponownie pozwać, dicitur de die iudicio constituta, in qua accusator non venit, sed causa e nova citatione agi potuit, item in qua accusator reum denuo vocare potest': |
| 'ten, który coś ustanawia, qui aliquid instituit, condit': ['o Chrystusie, który ustanowił sakrament Eucharystii] |
| 'taki, który przekracza prawo świeckie, który nie stosuje się do nakazów i zakazów religijnych, noxius, sons, culpabilis, reus': a. o naruszających prawo świeckie, de violantibus leges saeculares': |
| 'taki, który jest komuś dłużny, winien pieniądze, który ma spłacić dług lub zobowiązanie (pieniężne lub rzeczowe), qui alteri pecuniam vel obligationem debet': |
| 'taki, który jest komuś dłużny, winien pieniądze, który ma spłacić dług lub inne zobowiązanie (pieniężne lub rzeczowe), qui alicui pecuniam debet, debitor': |
| Mądry a na wyączey then, ysz (leg. jiż 'który') sze na gwyasdach rosumye a z gych byegu o przyydączych rzeczach <przepowiada> sapiens et maxime, qui astrorum cursus sciens ex tali cursu de futuris <predicit> XV med. |
| 'jeden z rajców, który przewodniczył radzie miejskiej, proconsul': |
| 'odbyty, ten, który był, actus, qui fuit': |
| 5. 'zaimek względny osobowy 'kto, który, qui': a. co w mianowniku aa. z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: |
| B. zaimek przymiotny 'jaki, który, qui: 1. pytajny: |
| spójnik (który czasem może być równocześnie interpretowany jako zaimek), wprowadza zdanie: a. przedmiotowe 'że, quod': |
| 3. względny osobowy 'co, który, qui': a. w mianowniku: aa. z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: |
| B. przymiotny względny 'jaki, który, co, qui': 1. w funkcji mianownika: a. bez zaimka anaforycznego: aa. z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: |
| zaimek względny w funkcji przydawki 'który, qui': |
| 'urzędnik królewski, który miał pieczę nad napojami, lub honorowy urzędnik ziemski, pincerna': |
| w połączeniu z liczebnikiem porządkowym, po raz który dokonuje się czynność: |
| 'rzemień, który woźnicy służy do kierowania koniem, habena, qua equi a vectore reguntur': |
| w połączeniu z zaimkiem za c(s)o(ż) pełni funkcję rodzajową zaimka pytajnego 'jaki, który, qui, qualis, quinam': |
| 'chłop feudalnie zależny, który w zamian za pożyczkę na zagospodarowanie był zobowiązany do pracy na roli pana feudalnego, też bezrolny robotnik wiejski, najmowany do prac polowych, domini feodalis potestati subiectus cmetho, qui pro pecunia mutua ad suam rem familiarem constituendam sumpta domini illius agrum colere debebat, etiam rusticus, qui cum agro proprio careret, ab aliis ad agros colendos mercede conducebatur': |
| 'taki, który zagubił się bez wieści, zaginiony, deperdidus, perdidus': |
| (o kmieciu, de cmethone) zakazany 'taki który ma zakaz opuszczania pana, qui dominum suum deserere iure non potest': |
| 'pasożyt głowy, który miał powodować migrenę, vermis capitis, qui dimidii capitis dolorem efficere dicebatur': |
| (o kmieciu, de cmethone) 'taki, który dzierży grunt, gospodarstwo prawem lepszym, tj. zabezpieczającym chłopa przed odebraniem gospodarstwa jako własności podległej, qui fundum suum possidet tali iure, quo fundus (utpote domino feudali subiectus) ei auferri prohibetur': |
| 'wójt, który dzierży swoje wójtostwo prawem lepszym, tj. zabezpieczającym przed jego odebraniem jako własności podległej, advocatus, qui advocatiam suam possidet eo iure, quo advocatia tamquam domino feudali subiecta ei auferri prohibetur': |
| 'termin sądowy, na który wzywano ogłoszeniem publicznym, dies iudicii habendi, in quod vocatione publice facta rei veniebant': |
| 'termin sądowy królewskiego sądu nadwornego (in curia), na który pozywano obecnych na dworze, dies iudicio regali habendo constituta, in quod homines in aula commorantes vocabantur': |
| 'termin sądowy, który bez winy powoda nie odbywa się w pierwotnie określonym czasie, iudicium, quod die constituta non habetur, quamquam accusator omnia legum praecepta observavit': |
| 'termin sądowy, na który strona się nie stawiła, dies iudicio constituta, quo pars non comparuit': |
| 'termin sądowy, na który pozwany został wezwany pozwem ponowionym albo dodatkowym, dies iudicii habendi, in quod aliquis vocatione denuo vel insuper facta citatus est': |
| 'taki który został otrzymany za coś innego, zamieniony, permutatus': |
| 'taki który nie wydaje głosu, tu przenośnie, pozbawiony wrażliwości, oschły, qui tacet, hoc loco translate: immitis': |
| 'dokument, który stracił moc prawną, littarae, quae irritae factae sunt': |
| 'taki, który pamięta, pamiętający, memor': |
| 'człowiek, który nie zapomina, pamięta, qui non obliviscitur, qui memoria tenet': |
| 'taki, który pamięta, pamiętający, qui memoria tenet, memor': a. kogoś, czegoś: |
| 'ten, który złapał, qui aliquem cepit': |
| 'taki, na który coś spadło (w wielkich ilościach), zasypany, obrutus, obtectus': |
| 'wzniecenie ognia, który, wedle ówczesnych pojęć, płonął w sercu, actus incendendi flammam, cuius sedes cor fuisse ferebatur: |
| 'człowiek, który stracił pamięć, homo qui memoriam amisit': |
| 'ten który płaci, płacący, qui aliquid solvit, pendet': |
| 'ten, który płaci (za coś), tu: wynagradza, qui aliquid solvit, hoc loco: satisfacit': |
| 'mięsopust przypadający na niedzielę siedemdziesiątnicy, rozpoczynającą w Polsce 9-tygodniowy okres wielkopostny, który w XIII w. skrócony został do postu 7-tygodniowego (rozpoczynającego się od Środy Popielcowej), dominica septuagesimae, apud Polonos ieiunium 9 septimanorum incipiens, quod inde a seculo XIII ad 7 septimanas contractum a die cinerum incipiebat': |
| 'taki, który wykonał swoją pracę, dopełnił obowiązku, położył jakieś zasługi, qui bene meritus est': |
| 'okres czasu wymagany do spłacenia długu, który zaciągnięto pod zastaw czegoś, temporis spatium, quo pignus est solvendum': |
| 'taki który trzyma w zastawie, wierzyciel, pignerator, debitor'(?): |
| [Cytat został skorygowany z: który na: ktory.] |
| (o koniu chorym lub padłym, de equo aegro vel mortuo) 'taki który przynosi szkodę, stratę, damnosus, perniciosus': |
| (o koniu, de equo) 'taki który przy biegu zawadza tylnymi nogami o przednie, mający przednie nogi otarte przez nogi tylne, qui currens pedibus posterioribus anteriores offendit': |
| 'taki, który nie może się wydostać, retentus, comprehensus': |
| 'rozdzielać, rozgraniczać, separare, seiungere': [o Jordanie, który stanowi granicę] |
| 'ten, który ocenia, aestimator': |
| (o Chrystusie, de Christo) 'ten który uwolnił od skutków grzechów przez swoją śmierć, odkupiciel, redemptor, qui morte sua homines a peccatorum poenis redemit': |
| 'taki, który uciekł (zwykle przed prawem), uciekinier, zbieg, też włóczęga, łotrzyk, profugus, fugitivus, etiam homo vagus, latro': |
| (o kmieciu, de cmethone) 'ten który opuścił samowolnie gospodarstwo rolne swojego pana, qui fundum domini sui illicite deseruit': |
| 'mający związek z ławą, który ma ławę, kładkę przez wodę, cum ponticulo conexus, in quo ponticulus est' (?): |
| 'taki który stracił rumieniec, blady, pallens, pallidus': |
| 'ten który pozostaje jako nadwyżka, stanowi nadmiar, reliquus': [o krwi ofiarnej] |
| 'taki który przekracza jakąś liczbę, nie mieści się, superadditus': |
| 'ten, który płaci płat (tj. czynsz), qui pensionem solvit': |
| oznacza przyszły okres, na który coś jest przeznaczone (tu do wzrostu, przetrwania): |
| ~ Można też rozumieć (taki) jak ten, który etc. |
| 'taki, który odszedł od zmysłów, osłupiały, oszołomiony, też pozbawiony rozumu, głupi, stupefactus, stupidus, amens': |
| 'rzemieślnik, który lepi coś z gliny, garncarz, figulus, fictor, qui ollas fictiles vel fornaces conficit': |
| 'który dociekł czegoś, poznał, qui aliquid assecutus est': |
| 'taki, który stracił przytomność, zemdlony, intermoriens, quem animus reliquit': |
| 'taki który uległ zepsuciu, rozkładowi, putridus, tabidus': |
| 'taki, który spłonął, spalony, combustus, exustus': |
| 'zwolennicy Manesa, który przyjmował oddzielny początek złego i dobrego, manichejczycy, Manichaei sectatores Manetis, qui aliam boni, aliam mali originem fuisse putabat': |
| 'ten który będzie znaleziony, qui inveniendus est': |
| 'ten który ocenia, osądza, censor, iudex': |
| 2. użyty w połączeniu ze względnym co 'który, quis': a. użycia bez przyimka: |
| C. zaimek względny 'który, qui': 1. użyty przymiotnikowo, wprowadza zdanie przydawkowe: a. rzeczownik określany w zdaniu nadrzędnym: |
| 'wał w warsztacie tkackim, na który nawija się osnowę, iugum, cui stamina circumligantur': |
| uogólnia zaimek względny: ktory (iż) jedno 'którykolwiek, który tylko, quicumque': |
| A. zaimek względny 'który, qui': 1. użyty przymiotnikowo: a. człon określany znajduje się w zdaniu nadrzędnym: aa. z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: aaa. bez partykuły to: aaaa. bez przyimka: |
| 8. z inf. (wyjątkowo z rzeczownikiem, który jest nazwą czynności): a. 'musieć, mieć obowiązek, debere, cogi, obstringi': |
| 'ten, który powrócił do życia po śmierci, ponownie żywy, tu o Chrystusie, qui a mortuis resurrexit, hoc loco de Christo': |
| 'taki, który idzie piechotą, na własnych nogach, pedes, pedester, qui pedibus iter facit': |
| 'taki, który jest czy ma być oczyszczony, lotus vel lavandus': [tu o grzechach] |
| 'opieszały, powolny, ten, który się opóźnia, lentus tardus': |
| 'znak, który upamiętnia coś, pamiątka, insigne, indicium, testimonium': |
| 'taki który nie został zrealizowany, nie doszedł do przewidzianego celu, tu o płodzie: poroniony, nie donoszony, imperfectus, non finitus, hoc loco de partu: abortivus': |
| 'taki który nie osiągnął dojrzałości prawnej, niepełnoletni, impubes, qui nondum sui iuris est': |
| 'nieskłonny do gniewu, który się nie gniewa, non iracundus, qui non irascitur': |
| 'taki, który zdradził, zdradziecki, qui prodidit, perfidus': |
| 'taki, który przyszedł, tu o sprawie, która wpłynęła do sądu, qui venit, hoc loco de causa ad iudices delata': |
| 'człowiek zrozpaczony, pozbawiony nadziei, homo desperatus, exspes': ['ten, który stracił nadzieję w Panu, desperatus, Maria Karpluk, Słownik staropolskiej terminologii chrześcijańskiej, Kraków 2001. s. 349] |
| 'niezmienny, taki który nie może ulec zmianie, stały, immutabilis, stabilis, continuus, firmus': |
| (o terminie sądowym, de die iudicio constituta) 'który z jakichś powodów nie odbywa się w pierwotnie określonym czasie, lecz zostaje przełożony na nowy termin, nie tracąc prawnej ważności, quae quibusdam de causis neglecta in aliud tempus iure suo integro differtur': |
| okres, termin, który się w liczeniu pomija 'pomijając, nie licząc, (die alicui rei agendae constituta) praetermissa, omissa': |
| 'taki, który z rodziną nie żyje już we wspólnocie majątkowej, któremu wydzielono część ze wspólnego majątku, cuius res familiaris iam non est communis cum ceteris familiae membris, qui divisa re familiari partem suam accepit, obtinuit': |
| 'niezaprzysiężony, który nie składał przysięgi, qui non iuravit, ius iurandum non dedit': |
| 'drewniany drążek, na który nakłada się przędziwo, colus': |
| 'związany z niestawieniem się, nieprzybyciem osobiście na wezwanie sądu, qui ad absentiam alicuius in iudicio pertinet': rok niestany 'termin rozprawy sądowej, na który strona się nie stawiła, terminus actionis quo pars in iudicio non comparuit': |
| 'drewniany drążek, na który nakłada się przędziwo, colus, baculus ligneus, cui lana vel linum in fila deducendum imponitur': |
| 'ten który nie jest zarażony trądem, non leprosus': |
| 'ten, który coś spowodował, sprawca, qui aliquid fecit, effecit': |
| 'taki który wypada, dzieje się w nieodpowiednim, niedogodnym czasie, nie na czasie, intempestivus, importunus': |
| 'taki, który nie widzi, ślepy, caecus': |
| 'taki który nie wierzy w (takiego jak my) Boga, niewierny, niechrześcijanin, qui dei (nostri) fidem non profitetur': |
| 'taki który nie popełnił żadnego występku, lub karalnego czynu, też w sensie moralnym: wolny od grzechu, bezgrzeszny, czysty, qui culpa caret, innocens, innoxius, item sensu ethico: qui peccatum non commisit, integer': |
| 'jaki, który, qualis, qui': |
| 'teraźniejszy, obecny, ten, który teraz jest, qui nunc est, praesens': |
| 'ten, który przewodzi i naucza, mistrz, nauczyciel, qui praeest et docet, praeceptor, magister': |
| 'człowiek, który przyjął nową wiarę, proselytus, neophytus': |
| 'człowiek, który przyjął nową wiarę, proselytus, qui aliam fidem amplexus est': |
| 'człowiek, który przyjął nową wiarę, proselytus, neophytus': |
| 'taki który dopiero co został zrobiony, dopiero co powstał, pojawił się, przybył itd., również odznaczający się cechami rzeczy dopiero co zrobionych, nie zniszczony, całkiem dobry, cały, novus, recens factus, qui nuper venit, nondum corruptus, bonus, integer': |
| 'ten, który zwyciężył, zwycięski, qui aliquid vicit, debellavit': |
| 'obyczaj, który nabrał mocy prawa, mos, consuetudo, ius usu receptum': |
| 'ten, który wygrał sprawę w sądzie, uzyskując korzystny wyrok, strona wygrywająca sprawę, qui causam in iudicio vicit': |
| 'miara powierzchni, wielkości zależnej od okolicy, najczęściej około 56 arów, tej wielkości teren, który chłop winien był uprawić na rzecz pana feudalnego, też sama powinność uprawy, agri pars certae cuiusdam mensurae, cuius magnitudo variis regionibus varia, iugerum, quam partem ad praedii possessorem pertinentem colonus colere cogebatur vel ipse coloni agrum illum colentis labor': |
| 'ten, który mówi, qui loquitur': |
| Który{ć} człowiek miedzy nami chce być w jego duszy tą to światłością oświecon |
| 'człowiek, który obmawia, źle, nieprzyjaźnie wyraża się o bliźnich, oszczerca, calumniator': |
| 'człowiek, który obmawia, źle, nieprzyjaźnie wyraża się o bliźnich, oszczerca, criminator, calumniator': |
| 'termin sądowy, na który pozwany został wezwany pozwem ponowionym lub dodatkowym, dies iudicii exercendi, quae constituta est vocatione denuo vel insuper facta': |
| 'termin sądowy, na który pozwany został wezwany pozwem ponowionym lub dodatkowym, dies iudicii exercendi, quae constituta est vocatione denuo vel insuper facta': |
| w połączeniu z liczebnikiem porządkowym wskazuje miejsce w rzędzie, oznaczenie, który raz powtarza się czynność: |
| A gdyż doświadczy (et cum approbaverit), tegdy on, który przyganił, pięć grzywien onemu, komu przyganił, a pięć grzywien księdzu dać ma |
| 'taki, który poślubił kobietę, mający żonę, maritus, matrimonio coniunctus': |
| 'ten, który kupił urząd żupcy, qui supparii magistratum emit': |
| 'zwyczaj, który nabrał mocy prawa, ius usu receptum': |
| 'ten, który pociesza, rozwesela, consolator': |
| wyznaczając odcinek czasu, przez który trwała akcja lub stan 'przez, w ciągu, per, intra': |
| 'taki który żyje, obdarzony życiem, żyjący, vivus, vivens': |
| 'taki który się kogoś wyrzekł, kogoś opuścił, apostata, qui aliquem deseruit': |
| 'poddany chłop, który odszedł od swego pana, colonus subditus, qui a domino suo feodali discessit': |
| 'poddany chłop, który odszedł od swego pana, colonus subditus, qui a domino suo discedit': |
| pytający 'ten, który pyta, qui quaerit, interrogat': |
| 'taki, który zdjął obuwie, bosy, discalceatus, nudus pedibus': |
| 'który wypadł z czegoś, qui cecidit, decidit ab aliqua re': |
| 'który odpiął pas wraz z bronią, nie mający na sobie pasa z bronią, discinctus, qui cingulum gladiumque deposuit': |
| 'ten, który jest równy komuś, qui alicui par est': |
| 'ten który się czegoś wyrzeka, qui alicui rei renuntiat': |
| wskazuje stanowisko, urząd, na który się kogoś powołuje: |
| 'zagrodnik, chłop, który otrzymał od pana feudalnego nieduży kawałek roli, często ogrodzony, zwany ogrodem, hortulanus, qui vocabatur, colonus, qui a domino feodali agrum parvum, frequenter circumsaeptum, colendum accipiebat': |
| (o owocach) 'dojrzały, taki, który się w pełni rozwinął i ukształtował, maturus, coctus': |
| 'otwór w ścianie budynku mieszkalnego, przez który światło dostaje się do wnętrza, czasem zaopatrzony w jakiś materiał przeźroczysty, okno, fenestra': |
| 'otwór w ścianie budynku mieszkalnego, przez który dostaje się do wnętrza światło, zwykle zaopatrzony w jakiś materiał przeźroczysty i odpowiednio zabezpieczony, fenestra': |
| 'wierzchni otwór studni, przez który wyciągano solankę na powierzchnię ziemi, specjalnie obudowany i zabezpieczony, putei, quo aqua salsa in terram exhauriebatur, foramen summum, apte circumstructum ac munitum': |
| o czynie zaskarżalnym, który stwierdzono: |
| 'ten który przeminął, przeszły, miniony, qui praeteriit': |
| 'człowiek, który obmawia, źle, nieprzyjaźnie wyraża się o bliźnich, oszczerca, criminator, calumniator': |
| 'opłata za niedotrzymanie umowy przez kmiecia, który się wycofał ze zobowiązania objęcia gruntu u pana, pretium, quod solvebatur a cmethone, qui agrum colendum se a domino recepturum esse promiserat neque promissum servavit': |
| 'opłata za niedotrzymanie umowy przez kmiecia, który się wycofał ze zobowiązania objęcia gruntu u pana, pretium, quod solvebatur a cmethone, qui agrum colendum se a domino recepturum esse promiserat neque promissum servavit': |
| '(na Mazowszu) chłop, który otrzymał od pana feudalnego zagrodę i nieduży kawałek roli, też chłop bezrolny, (in Masovia) cmetho, qui a domino feodali casam et parvum agrum accepit, etiam cmetho agro carens': |
| 'człowiek, który ma nad czymś zleconą pieczę, stróż, dozorca, custos, curator': |
| 'taki który dużo wypił napojów alkoholowych, pijany, ebrius, ebriosus': |
| 'dzień, który poprzedził dzień dzisiejszy, wczoraj, dies hesternus, heri': |
| 'rzemieślnik, który zarzyna bydło i trudni się sprzedażą mięsa, lanius': |
| 3. względny i względno-nieokreślny 'kto, który, ktokolwiek, którykolwiek, qui, quimcumque': a. z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: |
| W funkcji zaimka przymiotnego 'jaki, który, qui': |
| A. zaimek względny 'który, qui': 1. użyty przymiotnikowo: a. człon określany znajduje się w zdaniu nadrzędnym: aa. z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: |
| C. zaimek pytajny 'kto, który, jaki, quis, qui': a. w pytaniu niezależnym: |
| A. zaimek względny 'który, qui': 1. użyty przymiotnikowo: a. człon określany znajduje się w zdaniu nadrzędnym: aa. z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: |
| 2. użyty rzeczownikowo 'który, kto, co, qui, quod': a. z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: |
| zaimek pytajny 'który, jaki, qui': |
| względny 'kto, który, qui': |
| 'taki który stracił dzieci (lub innych bliskich krewnych), orbus, qui liberis orbatus est': |
| 'pas zboża, łąki, który kosiarz ścina za jednym swoim przejściem': |
| c. połączenia specjalne: aa. kupny wojt 'wójt, który kupił wójtostwo, niedziedziczny, advocatus, qui advocatiam pretio comparavit, non hereditate accepit': |
| 'płaski przedmiot, który coś przykrywa, res plana, qua aliquid operitur': |
| 'otwór w koszuli i w wierzchniej odzieży, przez który przesuwa się głowę, kołnierz okalający ten otwór, foramen, quo interula tunica vel amiculum induitur, limbus huic foramini circumdatus': |
| 'taki, który powrócił do życia, zmartwychwstały, qui ad vitam revocatus est, qui resurrexit': |
| 'taki, który nie poznał, nie doświadczył czegoś, qui aliquid non cognovit': |
| 'ten, który upadł moralnie, zgrzeszył, grzeszny, qui peccavit, peccans': [o aniołach] |
| 'dokument, który stracił moc prawną, litterae, quae irritae factae sunt': |
| 'człowiek, który pomaga, pomocnik, qui auxilium fert, adiutor' (?): |
| 'podlegający śmierci, taki, który musi kiedyś umrzeć, morti obnoxius, cui moriendum est': |
| 'dokument, który stracił moc prawną, litterae, quae irritae factae sunt': |
| 'taki, który może coś uczynić, mający uprawnienia do określonego działania, liber, qui ius atque facultatem alicuius rei faciendae habet': |
| 'taki, który wypił za dużo napojów alkoholowych, podniecony, zamroczony alkoholem, pijany, qui modum in bibendo excessit, ebrius': |
| 'użytkowany przez chłopa, który na pewien czas zwolniony jest z wszelkich świadczeń na rzecz dworu, a colono, qui ad tempus a muneribus domino praestandis levabatur, cultus': |
| 'taki, który powinien być zachowany w tajemnicy, zastrzeżony dla wybranych, qui occultari, certis quibusdam reservari debet': |
| 'taki, który powinien być zachowany w tajemnicy, zastrzeżony dla wybranych, qui occultari, certis quibusdam reservari debet': |
| 'wójt, który kupił swe wójtowstwo od pana feudalnego, advcatus, qui advocatiam a domino feodali pretio comparavit': |
| II. przysłówek zaimkowy względny: 1. wprowadza zdanie przydawkowe, zastępując zaimek który: |
| przysłówek zaimkowy względny, wprowadza zdanie przydawkowe, zastępujące zaimek który: |
| 'słyszalny, taki, który ma być usłyszany, qui audiri potest, debet': |
| 'taki, który ma być usłyszany, donośny, qui audiri potest, debet': |
| 'sprawca, ten, który coś czyni, popełnia, auctor, qui aliquid facit, committit': |
| 'opłata za niedotrzymanie umowy przez kmiecia, który się wycofał ze zobowiązania objęcia gruntu u pana, poena, quae solvebatur a cmethone, qui agrum colendum se a domino recepturum esse promiserat neque promissum servavit': |
| 'rzemieślnik, który w końcowym etapie produkcji sukna ścinał na nim meszek i przycinał brzegi postawu sukna, tonsor pannorum': |
| 'taki, który należy już do innej kategorii, zaliczony do innej grupy, qui iam ad aliud genus pertinet': |
| 'taki, który popełnił przestępstwo, grzech, winien, też oskarżony, qui crimen, peccatum, commisit, culpabilis, reus': |
| 'winien, taki, który popełnił występek, nie dopełnił obowiązku, noxius, sons': |
| 'należny, taki, który się komuś należy, debitus, qui alicui debetur': |
| 'słyszalny, taki, który można usłyszeć, qui audiri potest': |
| 'ten, który reguluje zobowiązania zamiast innej osoby do tego zobowiązanej, qui pro aliquo nomen solvit': |
| 'przewidzieć, upatrzyć, wybrać, providere, eligere, destinare': [o Bogu, który wybiera króla] |
| 'ten, który zaczął istnieć, pojawił się, powstał, qui ortus est, apparuit': |
| 'taki, który ma być wykonany, zbudowany, faciendus, construendus': |
| w funkcji zaimka względnego 'który, qui': a. z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: |
| 6. w funkcji zaimka względnego 'który, qui': a. z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: |
| 'ten, który tka, rzemieślnik trudniący się tkactwem, textor': |
| 'nawój tkacki, wał w warsztacie tkackim, na który nawija się osnowę, iugum, cu stamina circumligantur': |
| corruptum pro studzieny: sardzony robak 'pasożyt głowy, który miał powodować migrenę, vermis capitis, qui dimidii capitis dolorem efficere dicebatur': |
| 'ten, który poszukuje, bada, zgłębia, explorator, examinator': |
| 'ten, który został wypędzony, zmuszony do opuszczenia jakiegoś miejsca, exul, extorris': |
| 'ten, który ucieka, uciekający, exul, extorris': |
| 'taki, który istnieje przez czas dłuższy, nie podlega zmianom, trwały, stały, qui statu quodam manet, non mutatur, firmus, constans, stabilis': |
| 'taki, który istnieje bez zmian, niezmienny, stały, wieczny, immutabilis, firmus, stabilis, aeternus': |
| 'niezgodny z prawem, bezprawny, taki który zakłóca porządek, qui contra legem fit, legibus contrarius': |
| 'nawój, wał w warsztacie tkackim, na który nawija się osnowę, iugum, cui stamina circumligantur' (?): |
| 'taki, który umarł naturalną śmiercią, qui naturali morte defunctus est': |
| 'ten, który powołuje do istnienia, stwórca, qui creat, auctor, opifex': |
| 'ten, który powołuje do istnienia, stwórca, qui creat, auctor, opifex': |
| 'ten, który powołuje do istnienia, stwórca, qui creat, auctor, opifex': |
| 'orzech dojrzały, który łatwo wypada z łupiny, nux matura, quae facile e testa excutitur': |
| 'pasożyt głowy, który miał powodować migrenę, vermis capitis, qui dimidii capitis dolorem efficere dicebatur': |
| 'stwórca, ten, który powołuje do istnienia, do życia, daje czemuś początek, creator, parens, auctor': |
| 'stworzyciel, ten, który powołuje do istnienia, creator': |
| 'mitologiczny ptak, wyobrażany w postaci czapli, orła itp., który się spalał we własnym gnieździe i odradzał się z popiołów, feniks, phoenix': |
| (o napojach, de potu) 'taki, który wyklarował się przez ustanie, ustały, dojrzały, defaecatus, faece purgatus': |
| (o czasie, de tempore) 'taki, który minął, upłynął, przeszły, ubiegły, praeteritus, exactus': |
| (o głosie, de voce) 'taki, który został przez kogoś dany, przesłany, emissus, editus': |
| 'taki, który ucieka, uciekający, qui fugit, fugiens': |
| 'ten, który sprawia radość, pociesza, dodaje otuchy, qui gaudio afficit, consolatur, in spem bonam adducit': |
| 'ten, który sprawia radość, pociesza, dodaje otuchy, qui gaudio afficit, consolatur, in spem bonam adducit': |
| 'taki, który może być wykonany, zbudowany, qui fieri, aedificari potest': |
| 'taki, który ma zostać zbudowany, wzniesiony, urządzony, construendus, aedificandus': |
| 'ten, który pokazuje, przedstawia, qui ostendit, demonstrat': |
| 'rzemieślnik, który wyrabia i sprzedaje świece, qui candelas conficit et vendit': |
| 'termin sądowy, na który pozywano, nie podając przyczyny pozwania, dies iudicii habendi, in quod aliquis vocatus est, sed causa vocationis non est allata' (?): |
| 'hipokryta, który ostentacyjnie okazuje żal za grzechy, aby zyskać uznanie u ludzi, hypocrita, qui paenitentiam pro peccatis agit, ut probationem apud homines impetret': |
| 'hipokryta, który sprawia wrażenie bardzo uduchowionego, ciągle mówiąc o sprawach duchowych, hypocrita, qui dicendo continenter de rebus spiritualibus simulat se virum spiritualem esse': |
| 'hipokryta, który udaje swoją obojętność dla spraw doczesnych, ukrywając pod kapturem swoje oblicze, hypocrita, qui contemptionem rerum humanarum simulat abscondendo faciem suam sub cucullo, dissimulator': |
| 'taki jak miód, melli similis': miodkowe ustka 'przenośnie o hipokrycie, który używając słodkich słów, ukrywa wewnętrzne zło, translate de hypocrita, qui vocabulis dulcibus adhibitis malum intus abscondit': |
| 'taki który nie widzi, ślepy, tu w odniesieniu do życia duchowego, caecus, hic loco vitae spiritualis': |
| 'taki któremu nie wyodrębniono części ze wspólnego majątku, który żyje we wspólnocie majątkowej z rodziną, qui communis rei familiaris partem suam non obtinuit, cui cum propinquis rei familiaris communitas est': |
| 'podex': pezd krowi 'żartobliwa nazwa odnosząca się do kształtu przyrządu astronomicznego zwanego kwadrantem, który składał się m.in. z przeziernika (tj. listewki z dwoma otworami) oraz z pionu (mogącego przypominać krowi ogon), appellatio iocosa instrumenti astronomici quadrantis dicti duobus foraminibus adornati et perpendiculo (ad instar caudae vaccinae confecto) constantis': |
| 'taki który usuwa smutek, przywraca radość, qui tristitiam tollit, laetitiam affert': |
| 'człowiek komuś posłuszny, uległy, tu pogardliwie o hipokrycie, który żyje grzesznie i występnie, homo oboediens, obsequens, hic contemptim de hypocrita, qui peccanter et flagitiose vivit': |
| 'taki który niszczy, tępi, depce, qui delet, calcat': |
| 'ogrodnik, który przycina drzewa, hortulanus, qui arbores succidit': |
| 'niewielki kawałek pola położony przy większym, takim który można w określonym czasie zaorać sochą, pars agri exigua maiori agro adiacens, quae certo die aratro obarari potest': |
| (o dniu, de die) 'taki który jest blisko Wielkanocy, tu o Wielkim Piątku, qui prope festum Paschae accidit, hic de die Passionis Christi': |
| miodkowe ustka 'przenośnie o hipokrycie, który używając słodkich słów, ukrywa wewnętrzne zło, labellum, translate de hypocrita, qui verbis dulcibus adhibitis, malum intus abscondit': |
| 'taki który wadzi, przeszkadza, utrudnia coś, qui impedit, difficile aliquid facit': [wadzista niemoc] |
| 'hipokryta, który ostentacyjnie czci święte obrazy, hypocrita qui imagines sacras manifeste et demonstrative adorat': |
| 'pomagający, wspierający, taki, który jest pomocny, adiuvans, utilis': |
| 'taki który zapomniał się w tym, co robi, uporczywie coś robiący, zapamiętały, aliqua re attonitus, aliquid obstinate faciens, insanus': |